ਉੱਲੇਖ

ulēkhaउॱलेख

ਸੰ. उल्लेख. ਸੰਗ੍ਯਾ- ਲਿਖਤ. ਤਹ਼ਰੀਰ. ਲਿਪਿ। ੨. ਇੱਕ ਅਰਥਾਲੰਕਾਰ. ਇੱਕ ਹੀ ਵਸਤੁ ਨੂੰ ਕਈ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਭਾਵਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਕਲਪਣ, ਤਦ "ਉੱਲੇਖ" ਅਲੰਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ.#ਕੈ ਬਹੁਤੇ ਕੈ ਏਕ ਜਹਿਂ ਏਕ ਵਸ੍ਤ ਕੋ ਦੇਖ,#ਬਹੁ ਬਿਧਿਕਰ ਉੱਲੇਖ ਹੈਂ ਸੋ ਉੱਲੇਖੋ ਉਲੇਖ.#(ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਭੂਸਣ)#ਉਦਾਹਰਣ-#ਸ਼ਤ੍ਰ ਵਿਲੋਕਤ ਕਾਲ ਸਮ ਜਾਨਹਿ ਲੇ ਪ੍ਰਾਨਾ,#ਦੇਵੋਤਰੋਵਰ ਕੈ ਲਖੈਂ ਜਨ ਕਾਮਨਵਾਨਾ,#ਗ੍ਯਾਨੀ ਲਖਹਿਂ ਪਰਾਤਮਾ ਵਾਂਛਿਤ ਤਨ ਧਾਰਾ,#ਨਿਸ਼ਚਯ ਭਗਤਨ ਕੇ ਰਿਦੇ ਵਿਸਨੂ ਅਵਤਾਰਾ,#ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਕੋ ਤਨ ਦਸ਼ਮ ਸਿੱਖਨ ਮਨ ਜਾਨਾ,#ਪ੍ਰਜਾ ਲਖੈ ਰਾਜਾ ਮਹਾਂ ਪਾਲੈ ਵਿਧਿ ਨਾਨਾ.#(ਗੁਪ੍ਰਸੂ)#(ਅ) ਇੱਕ ਵਸਤੁ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਆਦਮੀ ਅਨੇਕ ਰੂਪ ਦੇਖੇ, ਇਹ "ਉੱਲੇਖ" ਦਾ ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਹੈ.#ਉਦਾਹਰਣ-#ਪ੍ਰਣਵੈ ਨਾਨਕ ਬੇਨਤੀ ਤੂੰ ਸਰਵਰੁ ਤੂੰ ਹੰਸ,#ਕਉਲ ਤੂੰ ਹੈ ਕਵੀਆ ਤੂੰ ਹੈ, ਆਪੇ ਵੇਖਿ ਵਿਗਸ.#(ਸ੍ਰੀ ਮਃ ੧)#ਗੁਰੁ ਤੀਰਥੁ ਗੁਰੁ ਪਾਰਿਜਾਤੁ ਗੁਰੁ ਮਨਸਾ ਪੂਰਨਹਾਰੁ,#ਗੁਰੁ ਦਾਤਾ ਹਰਿਨਾਮੁ ਦੇਇ ਉਧਰੈ ਸਭ ਸੰਸਾਰੁ.#(ਸ੍ਰੀ ਮਃ ੫)

सं. उल्लेख. संग्या- लिखत. तह़रीर. लिपि। २. इॱक अरथालंकार. इॱक ही वसतु नूं कई लोक आपणी आपणी भावना अनुसार जे वॱखरे वॱखरे रूप कलपण, तद "उॱलेख" अलंकार हुंदा है.#कै बहुते कै एक जहिं एक वस्त को देख,#बहु बिधिकर उॱलेख हैं सो उॱलेखो उलेख.#(शिवराज भूसण)#उदाहरण-#शत्र विलोकत काल सम जानहि ले प्राना,#देवोतरोवर कै लखैं जन कामनवाना,#ग्यानी लखहिं परातमा वांछित तन धारा,#निशचय भगतन के रिदे विसनू अवतारा,#श्री नानक को तन दशम सिॱखन मन जाना,#प्रजा लखै राजा महां पालै विधि नाना.#(गुप्रसू)#(अ) इॱक वसतु नूं इॱक ही आदमी अनेकरूप देखे, इह "उॱलेख" दा दूजा रूप है.#उदाहरण-#प्रणवै नानक बेनती तूं सरवरु तूं हंस,#कउल तूं है कवीआ तूं है, आपे वेखि विगस.#(स्री मः १)#गुरु तीरथु गुरु पारिजातु गुरु मनसा पूरनहारु,#गुरु दाता हरिनामु देइ उधरै सभ संसारु.#(स्री मः ५)

You Might Interested In: